همواره خدا را یاد باید کرد و بر حول و قوّه خود اعتماد تمام نباید داشت

سرکنگبین: که معرب آن سکنجبین است، شربتى است که معمولا از شکر و سرکه مى‏پزند و بقوام مى‏آورند و گاهى بجاى شکر عسل (انگبین) بکار مى‏برده‏اند و اطباى قدیم آن را در دفع صفرا مفید مى‏دانسته‏اند.

صفرا: یکى از اخلاط چهارگانه (صفرا، سودا، خون، بلغم) که خلطى گرم و خشک است

روغن بادام: روغنى که از بادام شیرین مى‏گیرند و مسهل است.

هلیله: میوه‏ى درختى است بزرگ داراى برگهاى بلند و باریک که میوه‏ى آن بشکل خوشه است. هلیله از انواع مسهل است.

قبض: گرفتگى و خشکى روده.

اطلاق: رها و روان کردن، روانى شکم.

مقصود مولانا دراین ابیات آنست که بحکم قضاى الهى یا بحسب اتفاق، در نتیجه‏ى غرور و غفلت اطبا، دارو تاثیر عکس بخشید و زیان آور شد.

( 51) طبیبان هر چه دوا داده و معالجه کردند بمقصود نرسیدند و درد فزونى گرفت.( 52) و کنیزک از اثر بیمارى چون موى لاغر شده و اشک غم از چشمان شاه روان گردید. ( 53) در این مورد سکنجبین صفرا مى‏آورد و روغن بادام عوض تلیین مزاج را خشک مى‏کند.( 54) اگر براى اطلاق هلیله مى‏دادند مزاج قبض مى‏شد و اگر آب مى‏ریختند به آتش کمک مى‏کرد و گرم مى‏شد.

ظاهر شدن عجز حکیمان از معالجهْ کنیزک وروی آوردن پادشاه به درگاهِ إله،ودر خواب دیدن او ولییّ را

دعا و توجّه بحق تعالى‏، شرایط تأثیر دعا،

حکیم: کسى است که درست کار و کار دان باشد و اصطلاحا اطلاق مى‏شود بر کسى که بحقایق اشیا عالم باشد زیرا حکمت دانستن حقیقت اشیاست چنان که در واقع وجود دارد. به طبیبان نیز حکیم اطلاق می شد بدان جهت که علم طب مطابق تقسیمات قدما از اجزاء حکمت طبیعى بوده است.

سجده گاه از اشک شه پر آب شد :عادت انسانست که تا دست بوسائل مادى دارد خدا را بیاد نمى‏آرد و همین که از اسباب ظاهرى نومید گردید بقواى غیبى روى مى‏آورد و دست بدامن قدرت بى‏نهایت حق مى‏زند، در قرآن کریم این حالت بارها وصف شده است از جمله در آیه‏ى شریفه:« فَإِذَا رَکِبُوا فِی الْفُلْکِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذَا هُمْ یُشْرِکُونَ»: هنگامى که بر سوار بر کشتى شوند، خدا را با اخلاص مى‏خوانند (و غیر او را فراموش مى‏کنند)؛ امّا هنگامى که خدا آنان را به خشکى رساند و نجات داد، باز مشرک مى‏شوند![1]

 ( 55) شاه چون عجز طبیبان را دید پا برهنه بطرف مسجد رفت ( 56) و داخل محراب گردیده گریه و زارى آغاز کرد و بقدرى گریست که محراب از اشک چشمش تر شد.

پادشاه نیز بحسب همین عادت وقتى که ناتوانى طبیبان و سوء تاثیر داروها را معاینه کرد، متوجه شد که فوق این همه اسباب ظاهرى، سبب سازى هست که علل و اسباب بفرمان او اثر مى‏بخشد از این رو با کمال اضطرار و نگرانى تمام بسوى مسجد و بدرگاه حق تعالى رفت. پا برهنه دویدن، حاکى است از شدت اضطراب و نگرانى که فرصت پوشیدن کفش هم نیافته باشد.

از جمله شرایط استجابت دعا اضطراب و حس بى‏چارگى و دیگر رقت قلب و ریختن اشک است بدین مناسبت بعضی از بزرگان گفته اند: نزدیک‏ترین دعا به اجابت دعایى است که بمقتضاى حالت قلبى باشد. و آن را به اضطرار تفسیر کرده‏اند. و گفته‏اند که بهترین دعاها آنست که حزن موجب آن شود .[2]